\chapter{معرفی قالب} این قالب برای سهولت، زیبایی، و انسجام هر چه بهتر آثار علمی ترفیعی تألیف، ترجمه، و تحقیق اعضای کادر علمی افغانستان طراحی شده است. \section{موارد لازمی} برای استفاده از این قالب رعایت نکات ذیل حتمی است: \begin{enumerate} \item سیستم عامل ویندوز باشد. \item از \lr{TeXLive 2024} یا بالاتر استفاده کنید. \item از ویرایش‌گر \lr{Texstudio} استفاده کنید. \item مجموعه فایل‌های ضروری و اساسی این قالب را تهیه کنید. \item برای اجرا از \lr{Xelatex} استفاده شود. \end{enumerate} \section{ساختار کلی} برای استفاده حد اقلی شما به موارد ذیل نیاز دارید: \begin{enumerate} \item\textbf{کد حد اقلی} کدهای ذیل را در یک \lr{document} جدید و خالی بنویسید \begin{LTR} \begin{verbatim} \documentclass{mohe-book} \usepackage{xepersian} \settextfont[]{Bahij Zar} \setlatintextfont[]{Times New Roman} \begin{document} سلام \end{document} \end{verbatim} \end{LTR} سپس آنرا در یک فولدر (بطور مثال \lr{my book}) ذخیره کنید. بعد از انجام مؤفقانه موارد فوق، کد را اجرا کنید. در این مرحله باید فایل به شکل نرمال اجرا شود. \item\textbf{علاوه کردن تصویر بسم الله و لوگوی پوهنتون مربوطه:}\index{بسم الله}\index{لوگو} در این مرحله، سیستم به شما هشدار خواهد داد که فایلهای به نام‌های \lr{besmillah} و \lr{logo} موجود نیستند. این هشدار برای بسم الله به صورت \begin{LTR} \centering \textcolor{red}{\\\huge\bfseries\lr{besmillah.jpg Does not Exist!!!!!!}} \end{LTR} و برای لوگو \begin{LTR} \centering \textcolor{red}{\Huge\bfseries\lr{logo.jpg Does not Exist!!!!!!}} \end{LTR} می‌باشد. برای که در اثر تان بسم‌الله را درج کنید، باید یک تصویر از بسم‌الله به فرمت \lr{.jpg} و نام \lr{besmillah} تهیه کنید (مثلا از انترنت دانلود کنید)، و آنرا در داخل فولدر که فایل تانرا ذخیره کرده بودید قرار دهید (بطور مثال، فولدر \lr{my book}). برای لوگو کار مشابه را انجام دهید. \end{enumerate} \section{\textcolor{red}{هشدارها}} در این مرحله، قالب از شما می‌خواهد که مشخصات خویش را توسط چه کدی درج کنید. \index{هشدار} توجه داشته باشد که این مشخصات را در \gls{preamble} درج کنید. \begin{mesal}\label{mesalwarning} در اینجا چگونگی رفع یکی از هشدارها را توضیح می‌دهیم. اگر عنوان کتاب خویش را مشخص نکرده باشید، سیستم به شما هشدار ذیل را خواهد داد: \begin{center} \bfseries\large\textcolor{red}{ لطفا عنوان کتاب خویش را توسط کد \lr{\texttt{\detokenize{\booktitle{arg1}}}} مشخص کنید } \end{center} \end{mesal} برای درج عنوان اثر خویش باید کد \lr{\texttt{\detokenize{\booktitle{title}}}} را در \gls{preamble} بنویسید، بطوریکه در عوض \lr{title} عنوان دلخواه اثر خویش را درج کنید. یک کد نمونه بطور ذیل خواهد بود \begin{LTR} \begin{verbatim} \documentclass[taalif]{mohe-book} \usepackage{xepersian} ..... \booktitle{title} \begin{document} ........... \end{document} \end{verbatim} \end{LTR} \section{گزینه‌ها} برای سهولت و کنترل بیشتر، گزینه‌های این قالب قرار ذیل اند: \begin{LTR} \begin{verbatim} taalif tarjoma tahqiq ihdaa pishgoftar taqrizone taqriztwo taqrizthree taqrizfour adadifront \end{verbatim} \end{LTR} \begin{enumerate} \item\textbf{مشخص کردن نوعیت اثر:} در نخستین گام باید مشخص کنید که نوعیت اثر شما چه است. بطور مثال اگر اثر شما تألیفی باشد باید بنویسید \begin{LTR} \begin{verbatim} \documentclass[taalif]{mohe-book} \end{verbatim} \end{LTR} (برای ترجمه بنویسید \lr{tarjoma}و برای تحقیق بنویسید \lr{tahqiq}) \item\textbf{تقدیم: (اختیاری)} اگر دوست دارید اثر خویش را به کسی تقدیم کنید، آنگاه باید از گزینه اهدا قرار ذیل استفاده کنید (برای توضیحات بیشتر \vref{ihdaa} را ببینید): \index{تقدیم} \begin{LTR} \begin{verbatim} \documentclass[taalif, ihdaa]{mohe-book} \end{verbatim} \end{LTR} \item\textbf{پیشگفتار (اختیاری):} در صورتی که بخواهید پیشگفتار داشته باشید، باید گزینه پیشگفتار را طور ذیل فعال کنید (برای توضیحات بیشتر \vref{pishgoftar} را ببینید): \begin{LTR} \begin{verbatim} \documentclass[taalif, ihdaa, pishgoftar]{mohe-book} \end{verbatim} \end{LTR} \item\textbf{تقریظ‌ها:} برای تقریظ‌ها، حد اعظمی چهار تقریظ در نظر گرفته شده است. به هر تعداد تقریظ که در اثر شما لازم است، قرار ذیل فعال کنید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \documentclass[taalif, taqrizone, ... taqrizfour]{mohe-book} \end{verbatim} \end{LTR} \item\textbf{نکته مهم:} اگر تعداد صفحات قبل از متن اصلی از ۳۳ صفحه (تعداد الفبای فارسی) بیشتر باشد، آنگاه باید گزینه \lr{adadifront} را طور ذیل فعال کنید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \documentclass[taalif, adadifront]{mohe-book} \end{verbatim} \end{LTR} \end{enumerate} \section{جداول}\label{jadwalha} برای درج جدول باید از محیط جدول قرار ذیل استفاده کنید \begin{LTR} \begin{verbatim} \begin{table} \centering \caption{text} \label{key} \includegraphics[keyvals]{imagefile} \end{table} \end{verbatim} \end{LTR} اگر با لتک تازه آشنا شدید حتمن راهنمای جدول را بخوانید یا حد اقل چند ویدیو در باره آن در یوتیوب ببینید. \section{شکل‌ها}\label{ashkaal} برای تولید شکل از محیط ذیل استفاده کنید \begin{LTR} \begin{verbatim} \begin{figure} \centering \includegraphics{imagefile} \caption{text} \label{key} \end{figure} \end{verbatim} \end{LTR} \section{نمادها}\label{symbols} طبق دستور وزارت تحصیلات عالی، داشتن فهرست نمادها الزامی نیست. اگر مایل به ایجاد فهرست نمادها باشید باید مراحل ذیل را طی کنید: \begin{enumerate} \item\textbf{آماده سازی:} برای اینکه سیستم شما بتواند فایل‌های ضروری برای فهرست نمادها را آماده کند، باید مراحل ذیل را به دقت سپری کنید: \begin{enumerate} \item در \lr{Texstudio} روی مینوی \lr{Options} کلیک کنید. \item سپس، روی \lr{Configure TeXstudio...} کلیک کنید. یک \gls{window} جدید باز خواهد شد. \item در سمت چپ روی \lr{Build} کلیک کنید. \item سپس، روی گزینه \lr{\textcolor{green}{$\mathbf{+}$}Add} کلیک کنید. \item در مستطیل کوچک یک نام دلخواه بنویسید (مثلا \lr{my glossary})، و در مستطیل بزرگ سمت راست کد ذیل را کپی کنید: \begin{LTR}\small \begin{verbatim} xindy -L persian-variant1 -C utf8 -I xindy -M %.xdy -t %.glg -o %.gls %.glo | xindy -L persian-variant1 -C utf8 -I xindy -M %.xdy -t %.slg -o %.sls %.slo | xindy -L english -C utf8 -I xindy -M %.xdy -t %.alg -o %.acr %.acn \end{verbatim} \end{LTR} \item روی دکمه \lr{OK} کلیک کنید. \item اینک روی مینوی \lr{Tools} کلیک کرده، سپس روی \lr{Users} کلیک کنید. \item بررسی کنید که \gls{shortcut} برای ایجاد \lr{my glossary} کدام است (مثلا ممکن است \lr{Alt+Shift+F2} باشد. ) \end{enumerate} \item \textbf{تعریف نماد:} برای این کار باید در \gls{preamble} نماد مورد نظر را طور ذیل تعریف کنید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \newglossaryentry{#1}{ name={#2}, description={#3}, type=symbols, sort={#4} } \end{verbatim} \end{LTR} \begin{itemize} \item[\lr{\#1}] در اینجا \gls{label} را قرار دهید (مثلا برای سمبول $\pi$ بنویسید \lr{pi}). \item[\lr{\#2}] در اینجا خود سمبول را بنویسید. مثلا برای سمبول $\pi$ طور ذیل بنویسید: \begin{LTR} \begin{verbatim} $\pi$ \end{verbatim} \end{LTR} \item[\lr{\#3}] در اینجا توضیحات مربوط به سمبول را بنویسید. مثلا برای سمبول $\pi$ بنویسید «این یک عدد غیر ناطق است» \item[\lr{\#4}] ترتیب قرار گرفتن نماد در فهرست نمادها توسط این قسمت مشخص می‌شود و شما باید بنویسید \lr{pi}. اگر در این قسمت بنویسید \lr{alpha}, سیستم سمبول $\pi$ را بر اساس کرکترهای \lr{alpha} دسته بندی (سورت) می‌کند. \end{itemize} \item \textbf{استفاده نماد در متن:} این کار اختیاری است (یعنی اگر از نماد در متن استفاده نکنید، هیچ مشکلی در تولید فهرست نمادها پیش نمی‌آید). اگر بخواهید از نماد در متن استفاده شود، فقط کافیست در مکان مورد نظر (بطور مثال) بنویسید \begin{LTR} \begin{verbatim} \gls{pi} \end{verbatim} \end{LTR} در هر بار استفاده، در عوض \lr{label}, لیبل نماد خود را قرار دهید. \item\textbf{اجرا:} برای ظاهر شدن نماد در فهرست نمادها، باید اول فایل را اجرا کنید، دوم کد مخصوص \lr{glossary} (مثلا از طریق \lr{Alt+Shift+f2}) را اجرا کنید، سوم فایل را مجددا اجرا کنید. \item\textbf{چاپ فهرست نمادها:} در جای که می‌خواهید فهرست نمادها چاپ شود کافیست کد ذیل را در مکان مورد نظر بنویسید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \printmysymbols \end{verbatim} \end{LTR} \end{enumerate} \section{اهدا}\label{ihdaa} طبق دستور وزارت تحصیلات عالی، اهدا کردن اختیاری است. اگر بخواهید اثر خویش را اهدا کنید، آنگاه در \lr{documentclass} گزینه \lr{ihdaa} را علاوه کنید، سپس باید در \gls{preamble} تقدیم شوندگان را توسط کد ذیل مشخص کنید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \taqdimba{text} \end{verbatim} \end{LTR} در عوض \lr{text} (بطور مثال) بنویسید «والدینم، و تمام مستفید شوندگان» \section{پیشگفتار}\label{pishgoftar} برای درج پیشگفتار در نخست گزینه \lr{pishgoftar} را فعال کنید. سپس عنوان پیشگفتار را توسط کد ذیل مشخص کنید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \pishgoftartitle{text} \end{verbatim} \end{LTR} در عوض \lr{text} می‌توانید عنوان دلخواه خویش را درج کنید. متن پیشگفتار را توسط کد ذیل درج کنید \begin{LTR} \begin{verbatim} \pishgoftarmatn{matn} \end{verbatim} \end{LTR} در عوض \lr{matn} متن مورد نظر خویش را کپی کنید. \\ \begin{LARGE}\bfseries \textcolor{red}{نکته:} اگر اثر شما ترجمه باشد ممکن است بخواهید پیشگفتار مؤلف را نیز درج کنید. در اینصورت باید کد ذیل را بعد از \lr{matn} فوق علاوه کنید: \end{LARGE} \begin{LTR} \begin{verbatim} \cleardoublepage \begin{large} \bfseries my title \end{large} \noindent my matn \end{verbatim} \end{LTR} در عوض \lr{my title} عنوان پیشگفتار را قرار دهید و در عوض \lr{my matn} متن پیشگفتار را قرار دهید. \section{اختصارات}\label{acronyms} طبق دستور وزارت تحصیلات عالی، داشتن اختصارات الزامی نیست. اگر بخواهید فهرست اختصارات تهیه کنید، آنگاه باید مراحل ذیل را طی کنید: \begin{enumerate} \item \textbf{آماده‌سازی:} اگر مرحله آماده‌سازی نمادها (\vref{symbols}) را انجام داده باشید، این کار نیاز نیست. اگر انجام نداده‌اید آنرا انجام دهید. \item\textbf{تعریف اختصارات:} برای تعریف هر اختصار باید در \gls{preamble} کد ذیل را بنویسید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \newacronym{label}{short}{long} \end{verbatim} \end{LTR} \noindent بطوریکه در عوض \lr{label} لیبل دلخواه خود، در عوض \lr{short} اختصار دلخواه خود، و در عوض \lr{long} توضیح آن اختصار را بنویسید. \item \textbf{استفاده اختصار در متن:} این کار اختیاری است (یعنی اگر از اختصار در متن استفاده نکنید، هیچ مشکلی در تولید فهرست اختصارات پیش نمی‌آید). اگر بخواهید از نماد در متن استفاده شود، فقط کافیست در مکان مورد نظر بنویسید (بطور مثال) \begin{LTR} \begin{verbatim} \gls{label} \end{verbatim} \end{LTR} در هر بار استفاده، در عوض \lr{label}, لیبل اختصار خود را قرار دهید. \item\textbf{اجرا:} برای ظاهر شدن اختصار در فهرست اختصارات، باید اول فایل را اجرا کنید، دوم کد مخصوص \lr{glossary} (مثلا از طریق \lr{Alt+Shift+F2}) را اجرا کنید، سوم فایل را مجددا اجرا کنید. \item\textbf{چاپ فهرست اختصارات:} در مکان که می‌خواهید فهرست اختصارات چاپ شود کافیست کد ذیل را در مکان مورد نظر بنویسید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \printmyacronyms \end{verbatim} \end{LTR} \end{enumerate} \section{واژه‌نامه}\label{glossary} برای تولید واژه‌نامه باید مراحل ذیل را طی کنید: \begin{enumerate} \item\textbf{آماده‌سازی:} با مرحله آماده‌سازی فهرست اختصارات و نمادها تفاوتی ندارد (\vref{symbols} را ببینید). \item\textbf{تعریف واژگان:} هر واژه باید در \gls{preamble} توسط کد ذیل تعریف شود: \begin{LTR} \begin{verbatim} \newglossaryentry{label}{name={name},description={description}} \end{verbatim} \end{LTR} \noindent بطوریکه در عوض \lr{label} لیبل واژه، در عوض \lr{name} نام فارسی همان واژه، و در عوض \lr{description} معادل انگلیسی همان واژه درج شود. \item\textbf{استفاده در متن:} استفاده در متن اختیاری است. نحو استفاده مشابه نمادها و سمبول‌ها است (\vref{symbols} را ببینید). \item \textbf{اجرا:} با اجرای نمادها و اختصارات تفاوتی ندارد \vref{symbols} را ببینید. \item\textbf{چاپ واژه‌نامه:} در مکان که می‌خواهید واژه‌نامه چاپ شود کافیست کد ذیل را در مکان مورد نظر بنویسید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \printmyglossary \end{verbatim} \end{LTR} \end{enumerate} \section{نمایه}\label{index} برای تولید نمایه باید مراحل ذیل را طی کنید: \begin{enumerate} \item\textbf{آماده سازی:} برای اینکه سیستم شما بتواند فایل‌های ضروری برای فهرست نمادها را آماده کند، باید مراحل ذیل را به دقت سپری کنید: \begin{enumerate} \item در \lr{Texstudio} روی مینوی \lr{Options} کلیک کنید. \item سپس، روی \lr{Configure TeXstudio...} کلیک کنید. یک \gls{window} جدید باز خواهد شد. \item در سمت چپ روی \lr{Build} کلیک کنید. \item سپس، روی گزینه \lr{\textcolor{green}{$\mathbf{+}$}Add} کلیک کنید. \item در مستطیل کوچک یک نام دلخواه بنویسید (مثلا \lr{my index})، و در مستطیل بزرگ سمت راست کد ذیل را کپی کنید: \begin{LTR} \begin{verbatim} xindy -M texindy -C utf8 -L persian-variant1 %.idx \end{verbatim} \end{LTR} \item روی دکمه \lr{OK} کلیک کنید. \item اینک روی مینوی \lr{Tools} کلیک کرده، سپس روی \lr{Users} کلیک کنید. \item بررسی کنید که \gls{shortcut} برای ایجاد \lr{my index} کدام است (مثلا ممکن است \lr{Alt+Shift+F2} باشد. ) \end{enumerate} \item \textbf{تعریف مدخل نمایه:} برای تعریف نمایه در مقابل (بعد از) واژه یا اصطلاح که می‌خواهید در نمایه ظاهر شود کد ذیل را بنویسید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \index{entry} \end{verbatim} \end{LTR} \noindent بطوریکه در عوض \lr{entry} واژه مورد نظر را درج کنید. \item\textbf{اجرا:} برای ظاهر شدن یک واژه در نمایه اولا فایل خود را اجرا کنید، دوما فایل نمایه را اجرا کنید (بطور مثال \lr{Alt+Shift+F2})، سوما یک بار دیگر فایل را اجرا کنید. \item\textbf{چاپ نمایه:} در مکان که می‌خواهید نمایه ظاهر شود، باید کد ذیل را بنویسید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \printindex \end{verbatim} \end{LTR} \end{enumerate} \section{منابع و مآخذ}\label{refrences} طبق دستور وزارت تحصیلات عالی، ترتیب منابع اندکی پیچیده است زیرا اول باید منابع دینی از قبیل قرآن کریم و احادیث، سپس منابع به زبان فارسی، و بعد از آن منابع به زبان انگلیسی و سایر زبان‌ها درج شود. این کار مرتب‌سازی خودکار در لتک را مشکل می‌کند. متأسفانه فعلا چنین بسته‌ی برای هدف متذکره وجود ندارد. لذا باید منابع توسط شخص نویسنده اثر بصورت دستی مرتب و ارجاع داده شوند. \section{در باره ریاضی نویسی} می‌توانید از محیط قضیه به هر فرمت که خواسته باشید استفاده کنید و مشکلی رخ نخواهد داد، فقط کافیست بسته مورد نظر را فراخوانی کنید. ما در اینجا یک فرمت مخصوص تهیه کردیم که استفاده از آنرا پیشنهاد می‌کنیم. مزیت این فرمت در این است که فاصله عمودی قبل و بعد از محیط‌های ریاضی مانند قضیه، مثال، لم، اثبات، حل، تمرین، و ... را منظم‌تر می‌کند. برای تعریف این محیط‌ها کافیست بسته \lr{amsthm} را فراخوانی کرده و در \gls{preamble} کد‌های ذیل را درج کنید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \newtheorem{theorem}{Theorem}[section] \theoremstyle{mohestyle} \newtheorem{thm}[theorem]{my theorem} \newtheorem{asl}[theorem]{my proposition} \newtheorem{tarif}[theorem]{my definition} \newtheorem{lemm}[theorem]{my lemma} \newtheorem{mesal}[theorem]{my example} \theoremstyle{remark} \newtheorem{natija}[theorem]{my result} \newtheorem{nokta}[theorem]{my remark} \end{verbatim} \end{LTR} بطوریکه در عوض \lr{my theorem} (بطور مثال) قرار دهید «قضیه» و به همین ترتیب. برای استفاده از محیط تمرین، کد ذیل را در \gls{preamble} بنویسید: \begin{LTR} \begin{verbatim} \newenvironment*{tamrinat}{ \vspace{15mm plus 15mm minus 15mm}{ \centering\Large\textbf{my exercises} \thesection\\\null}}{\vspace{10mm plus 5mm minus 5mm} } \end{verbatim} \end{LTR} بطوریکه در عوض \lr{my exercises} نام دلخواه خویش برای تمرین (بطور مثال) \textbf{تمرینات} را بنویسید. \section{شروع و نوشتن اولین فصل} قبل از شروع متن اصلی کتاب حتمن کد \lr{\texttt{\detokenize{\mainmatter}}} را پیش از اولین فصل خود درج کنید. این باعث می‌شود که لتک متن اصلی کتاب شما را شناسایی کرده و صفحه گذاری و سایر تنظیمات را به درستی انجام دهد.